Beleidsniveau: Federaal
Wetgeving:
Wet van 28 maart 2014 tot invoeging van titel 2 “Rechtsvordering tot collectief herstel” in boek XVII “Bijzondere rechts procedures” van het Wetboek van economisch recht en houdende invoeging van de definities eigen aan boek XVII in boek I van het Wetboek van economisch recht
Huidig:
Het toepassingsgebied van de rechtsvordering tot collectief herstel is beperkt tot intellectuele eigendom, mededinging en financiële producten. Bovendien is de procedure enkel beschikbaar voor consumenten.
Aanpassing:
Uitbreiding van het materieel en personeel toepassingsgebied zodat élke burger die “strooischade” lijdt door milieuvervuiling een groepsvordering kan instellen. Strooischade is massaschade die voor elk van de benadeelden zo gering is, dat een individuele actie met het oog op de kosten daarvan niet loont.
Motivering:
Sinds 3M met de productie van PFAS startte, is het terug te vinden in het bloed van de volledige wereldbevolking. Vanaf bepaalde waarden treden (mogelijk) gezondheidseffecten op. Dit lijdt tot angst- en gezondheidsschade. Verder vinden we PFOS in heel Vlaanderen terug in bodem, lucht en water. Inwoners in een straal van 10 km rond de site wordt daarom afgeraden eigen gekweekte groenten en eieren te consumeren. Het betreft een genotsderving.
Deze gezondheids-, angst- en genotsschade zijn voorbeelden van strooischade. Aangezien de rechtsvordering tot collectief herstel niet geldt voor milieuzaken, wordt het bijzonder moeilijk deze schade te laten vergoeden. De kosten voor elke schadelijder apart wegen niet op tegen de baten. Mochten de schadelijders hun klachten kunnen bundelen en een class action opstarten, worden de kosten gedeeld en wegen de baten wél op tegen de kosten.
De Belgische class action is de “rechtsvordering tot collectief herstel”. Deze regelgeving beperkt zich in grote lijnen tot consumenten en inbreuken op de consumentenwetgeving. Schade door milieuvervuiling valt er niet onder.
Naar aanleiding van een wetgevingsevaluatie werd in Nederland de regeling massaschade, het Nederlandse equivalent van de rechtsvordering tot collectief herstel, sinds 1 januari 2020 in werking. Tal van pijnpunten die ook voor de Belgische wetgeving gelden worden er weggewerkt. De voorgestelde procedure kan worden ingezet voor de afwikkeling van alle soorten schade. Ook beperkt de procedure zich niet tot bepaalde vorderingsgerechtigden. Verder wordt voorzien in een financieringssysteem, “Third Party Ligitation Funding”, dat procederen faciliteert maar excessen vermijdt.
De FOD Economie evalueerde in 2020, in uitvoering van het federale regeerakkoord, de wetgeving met betrekking tot de rechtsvordering tot collectief herstel. Er werd een vragenlijst opgestuurd ter evaluatie van titel 2 van Boek XVII van het Wetboek van economisch recht, gericht op de vordering tot collectief herstel. De antwoorden op de vragenlijst worden geanalyseerd in het kader van de omzetting van de Richtlijn (EU) 2020/1828 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2020 betreffende representatieve vorderingen ter bescherming van de collectieve belangen van consumenten en tot intrekking van Richtlijn 2009/22/EG. Deze richtlijn moet worden omgezet tegen 25 december 2022. De omzetting van deze richtlijn brengt geen uitbreiding richting milieuschade mee.
Door een hervorming van de rechtsvordering tot collectief herstel naar Nederlands voorbeeld, kunnen tal van pijnpunten weggewerkt worden en zouden PFAS-slachtoffers hun strooischade toch kunnen laten vergoeden.
Achtergrond:
- Laat PFAS-slachtoffers niet twintig jaar wachten op geld – opinie DS 16 december 2021
- Het Nederlandse wetsvoorstel “Wijziging van het Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering teneinde de afwikkeling van massaschade in een collectieve actie mogelijk te maken” (Kamerstuk 34 608) biedt inspiratie.
- Het federale regeerakkoord van 2020 stelt “De regelgeving van de class action wordt geëvalueerd.” (pag. 51).
Bekijk de 20 fiches voor elk van de voorstellen (download het document):
1. Afschaffen eeuwigdurende omgevingsvergunning
2. Schrappen “permit defence”
3. REACH-verordening – “no authorisation – no market”
4. Bodemsaneringsorganisatie voor PFAS-vervuiling
5. Milieukwaliteitsnormen voor PFAS-uitstoot in de lucht
6. Ingrijpen op bestaande activiteiten die Natura 2000-gebieden verslechteren
7. Een bodemattest voor potentieel vervuilde gronden
8. Eigenaars, kopers en huurders informeren over bodemverontreiniging
9. Online database met potentiële en effectieve bodemverontreiniging
10. Eindelijk een omgevingsvergunningenregister
11. Strafrechtelijke sanctionering milieu-informatieplicht
12. Uitbreiding “class action” naar milieuvervuiling
13. Oprichting van een PFAS-schadefonds
14. Indicatieve tabel voor schade door milieuvervuiling
15. Verplichte financiële zekerheid vervuilende bedrijven
16. Bewijsvermoeden voor angst- en gezondheidsschade
17. Onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid bestuurders
18. Doorbraak beperkte aansprakelijkheid aandeelhouders
19. Verplichte vermelding van PFAS op consumentengoederen
20. Verbod op PFAS in voedingsmiddelen en voedselcontactmaterialen