4 topics – 20 verbetervoorstellen

De 20 verbetervoorstellen (download) voor de PFAS onderzoekscommissie in het Vlaams Parlement zijn gegroepeerd in 4 topics.

De afgelopen 8 maanden kwamen een aantal hiaten in het Vlaamse omgevingsrecht aan het licht. Een aanscherping van het omgevingsrecht dringt zich op.

De Vlaamse overheid schiet te kort op het vlak van transparantie. De milieu-informatieplicht voorziet dat de overheid burgers te informeert over potentiële en effectieve gezondheids- en milieuschade. Onze overheid schoot tekort op dit vlak.  

Volgens het principe “de vervuiler betaalt” moeten 3M en Lantis opdraaien voor de veroorzaakte schade.  Het (milieu-)aansprakelijkheidsrecht bevat echter een aantal obstakels die 3M en Lantis zullen proberen uit te spelen om aan hun aansprakelijkheid te ontsnappen. Deze obstakels dienen uit de weg geruimd te worden zodat de schade aan burgers en milieu vergoed kan worden.

Tot slot moet het consumentenrecht bijgespijkerd worden om de volksgezondheid maximaal te beschermen.

AANSCHERPEN OMGEVINGSRECHT

1. Sinds 1 januari 2018 worden in Vlaanderen omgevingsvergunningen voor onbepaalde duur afgeleverd. Ondernemingen zijn niet langer verplicht bij de hernieuwing van de milieuvergunning te bewijzen dat ze de best beschikbare technologie gebruiken, streven naar circulariteit, rekening houden met het klimaat, uitstoot maximaal beperken,… Dit zou gecompenseerd worden door “flankerende maatregelen” zoals verhoogde controle. De PFAS-affaire toont dat dit beleid gefaald heeft. Bijgevolg wordt de eeuwigdurende milieuvergunning afgeschaft.

• de Richtlijn Milieu-aansprakelijkheid blijkt niet geschikt om 3M aansprakelijk te stellen. De reden is dat Vlaanderen de zogenaamde “permit defence” invoerde. Een onderneming die over een omgevingsvergunning beschikt, ontsnapt aan een schadevergoeding voor veroorzaakte milieuvervuiling. Onze buurlanden hebben geen “permit defence”. Ook Vlaanderen moet deze uitzondering schrappen.

• Na registratie bij het Europees Chemicaliën Agentschap (ECHA) mogen chemicaliën na eenvoudige registratie op de markt gebracht worden. De REACH-verordening wordt aangepast zodat chemicaliën enkel na goedkeuring op de markt mogen komen. Net zoals dit voor geneesmiddelen geldt. “No authorisation, no market”.

• Er wordt een bodemsaneringsorganisatie voor PFAS-vervuiling opgericht. Daarvoor wordt het toepassingsgebied voor de bodemsaneringsorganisatie uitgebreid.  

• 3M gaf tijdens de hoorzittingen toe PFAS uit te stoten via de lucht. Hiervoor bestaat geen normering. Deze uitstoot wordt in de milieukwaliteitsnormen gereglementeerd.
  
• Het Natura-2000-gebied Blokkersdijk ligt vlak naast 3M en de Oosterweelwerf en is een PFAS-hotspot. Het wordt mogelijk in te grijpen op bestaande activiteiten die de kwaliteit van Natura-2000-gebieden verslechteren.

VERHOGEN TRANSPARANTIE

• Gronden die de gemeente als potentieel vervuild aanmerkt, worden opgenomen in het grondeninformatieregister. OVAM stuurt de eigenaar van en huurder op deze gronden op eigen initiatief een bodemattest met vermelding van de potentiële vervuiling.

• Eigenaars, kopers en huurders worden preventief geïnformeerd over de aanwezigheid van bodemverontreiniging. Deze informatieplicht start vanaf de vastgoedadvertentie en eindigt hij het verlijden van de akte of de ondertekening van het huurcontract. 

• OVAM voorziet een online toepassing die toelaat op perceelsniveau op te zoeken of de bodem potentieel of effectief vervuild is.
  
• Het omgevingsvergunningenregister staat al 10 jaar in de steigers. Het register zou toelaten vervuilende bedrijven als 3M gemakkelijker op te sporen. Via een ministerieel besluit wordt het realiteit.
  
• De milieu-informatieplicht staat in het Verdrag van Aarhus, de Richtlijn Milieu-informatie en het Besluit van de Vlaamse Regering van 28 oktober 2005. Toch wordt ze met de voeten getreden. Een inbreuk op deze informatieplicht wordt strafrechtelijk gesanctioneerd.

AANSPRAKELIJKHEID VERZEKEREN

• Naar verwachting zullen duizenden mensen schade ondervinden door de PFAS-vervuiling. Om hen daarin vlot te kunnen begeleiden wordt de class action uitgebreid tot milieuvervuiling.
  
• De Vlaamse overheid was te laks in het verlenen van vergunningen, schoot tekort in haar milieu-informatieplicht en veroorzaakte zelf PFAS-vervuiling op de Oosterweelwerf. Om bij te dragen aan de vergoeding van de schade wordt een schadefonds PFAS opgericht.

• De Vlaamse overheid neemt het initiatief voor een indicatieve tabel voor schade door milieuvervuiling.  Zo wordt het eenvoudiger de omvang van schade door milieuvervuiling vast te stellen.

• De claim tegen 3M wordt nu al de “claim van de eeuw” genoemd. Naar verwachting wordt het een miljardenclaim. Bedrijven die verontreinigende stoffen of organismen produceren of gebruiken, moeten een verplichte financiële zekerheid stellen.

• Het bewijs van schade voor PFAS-slachtoffers wordt vereenvoudigd. De Vlaamse overheid vergemakkelijkt dit via een bewijsvermoeden voor wie hoge PFAS-waarden in het bloed of in de bodem heeft.

• De aansprakelijkheid van vennootschapsbestuurders is geplafonneerd. Voor bestuurders van bedrijven die onherstelbare milieuschade veroorzaken wordt onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid voorzien.

• Ook aandeelhouders van bedrijven die onherstelbare milieuschade veroorzaken, kunnen hierop aangesproken worden. De beperkte aansprakelijheid van aandeelhouders wordt in dat geval doorbroken.

BIJSPIJKEREN CONSUMTENBESCHERMING

• De aanwezigheid van PFAS wordt vermeld op consumentengoederen.

• PFAS wordt gebannen uit voedingsmiddelen en voedselverpakkingen.