Samen met Jonas Vernimmen van burgercollectief Grondrecht schreef Dryade volgende opinie in De Standaard:
Eigenaars, kopers en huurders moeten geïnformeerd worden over de (potentiële) aanwezigheid van PFAS, vinden Jonas Vernimmen en Dries Verhaeghe.
Stefanie Bellinkx getuigde in De afspraak hoe ze een huis kocht op zo’n 750 meter van de 3M-fabriek in Zwijndrecht, mét blanco bodemattest. Een jaar later brak de PFAS-affaire uit en bleek ze op een plaats te wonen waar gezondheidsschade dreigt voor haarzelf en haar gezin.
Afvalstoffenmaatschappij Ovam was er snel bij om te verduidelijken dat een blanco bodemattest niet betekent dat de bodem niet verontreinigd is, maar dat een grond niet opgenomen is in het grondeninformatieregister. Dat register wordt gevoed met informatie uit bodemonderzoeken, over gronden waarop een schadegeval werd vastgesteld en over percelen die gemeentes opnemen in de gemeentelijke inventaris van mogelijk verontreinigde gronden.
Bij de opname van gronden in het register stuurt Ovam in principe een bodemattest naar de eigenaar en gebruiker van de grond. Dat gebeurt niet voor de gronden die opgenomen zijn via de gemeentelijke inventaris van mogelijk verontreinigde gronden. Bellinkx, en andere bewoners die in een straal van 10 kilometer rond 3M wonen (waar voorzichtigheidsmaatregelen aanbevolen zijn), kregen tot vandaag geen officieel bericht over potentiële PFAS-vervuiling.
Dat lijkt moeilijk te verzoenen met de milieu-informatieplicht, zoals beschreven door milieujurist Hendrik Schoukens (DS 29 oktober). Die plicht schrijft voor dat wanneer de gezondheid van mens en milieu bedreigd zijn, de overheid onmiddellijk en uit eigen beweging alle informatie moet verschaffen aan burgers die mogelijk getroffen zijn. Het gaat zowel over effectieve als over potentiële vervuiling. De volledige veiligheidszone van 10 kilometer rond de 3M-site is potentieel vervuild met PFAS. De hele stad Antwerpen valt eronder. Het gaat over miljoenen gronden en woningen.
Met passer en potlood
Niet alleen de eigenaars vallen uit de boot, maar ook de (toekomstige) huurders binnen die zone. Ovam contacteert alleen de gebruiker van de grond ‘voor zover die door Ovam gekend is’. In theorie moeten alle huurcontracten verplicht geregistreerd worden op de MyRent-toepassing van de FOD Financiën. Maar die verplichting wordt niet gehandhaafd, de toepassing is niet gebruiksvriendelijk en het is nog maar de vraag of Ovam toegang heeft tot die gegevens. Mensen die van plan zijn een huis te huren in de getroffen zone, krijgen dus evenmin de nodige informatie. Ze moeten zelf met passer en potlood een straal van 10 kilometer rond de 3M-site tekenen.
De Vlaamse overheid heeft daarvoor nochtans een blauwdruk: de informatieplicht overstromingsgevoelig vastgoed, zoals opgenomen in het Waterwetboek. Verkopers en verhuurders moeten kandidaat-kopers en -huurders informeren als vastgoed in potentieel of effectief overstromingsgevoelig gebied ligt. De informatieplicht geldt voor de notaris, de vastgoedmakelaar en de eigenaar van een pand of een grond. De ligging in een overstromingsgevoelig gebied moet aangegeven zijn in advertenties op websites, in kranten, tijdschriften en folders, nieuwsbrieven en mails. Er moet ook een indicatie zijn op de affiches voor de openbare verkoop en aankondigingen in de etalages van makelaars. De overstromingsgevoeligheid moet vermeld zijn in het compromis en de verkoopakte.
Watertoets
Ook voor effectieve en potentiële PFAS-vervuiling moet er zo’n informatieplicht komen. De regeling via het bodemattest en het grondeninformatieregister volstaat niet. Toekomstige kopers en huurders moeten op de advertentie zien dat er potentiële of effectieve PFAS-vervuiling is, vóór een prijs overeengekomen wordt.
Via de website www.watertoets.be kun je de overstromingsgevoeligheid van een perceel controleren. Dat is een essentieel hulpmiddel om de informatieplicht mogelijk te maken. Het equivalent voor PFAS zou het Geoloket bodeminformatiedossier van Ovam moeten zijn. Gronden die binnen de perimeter van 10 kilometer rond de 3M-fabriek vallen, zijn in het Geoloket niet aangemerkt als potentieel verontreinigde gronden. De milieu-informatieplicht eist een betere informatieverstrekking.
PFAS zijn forever chemicals. We zitten er nog eeuwenlang mee opgescheept. We hebben een regeling nodig die huurders en kopers 50 jaar, 100 jaar en langer beschermt. De Vlaamse regering rolt graag met de spierballen tegenover 3M, maar is een stuk minder daadkrachtig om zelf orde op zaken te stellen. Het is tijd dat de bevoegde N-VA-ministers Zuhal Demir en Matthias Diependaele gepaste maatregelen nemen. Hoeveel Stefanies hebben we nog nodig voor de Vlaamse regering in actie schiet?