Opinie: Klare wijn over het vermogen van Alexia Bertrand (DS 28/11/2022)

Eind vorige week moest Eva De Bleeckere het veld ruimen als staatssecretaris voor begroting en consumentenzaken (DS 18/11/2022). Ze wordt opgevolgd door Alexia Bertrand die niet alleen fractieleidster voor de MR in het Brussels parlement maar ook bestuurder bij de holding Ackermans & Van Haaren was.

De wortels van Ackermans & Van Haaren, kortweg AvH, gaan terug tot 1876 toen Nicolaas van Haaren en Hendrik Willem Ackermans een baggerbedrijf stichtten. Alexia Bertrands vader, Luc Bertrand, huwde Fabienne Ackermans en is vandaag voorzitter van AvH. De holding is beursgenoteerd en maakt deel uit van de Bel20 en de DJ Stoxx 600.

In 2017 raakte Alexia Bertrand in het oog van de storm omdat ze haar baan als kabinetschef van minister van buitenlandse zaken Didier Reynders combineerde met een bestuursmandaat bij AvH. Het tijdschrift Le Vif/L’Express signaleerde een mogelijk belangenconflict tussen de zakelijke belangen van AvH in Saoedi-Arabië en de positie van de Belgische diplomatie in dat land. Bertrand ontkende dit omdat ze een bestuurs- en geen uitvoerend mandaat bekleedde bij de holding en omdat ze als kabinetschef algemeen beleid geen zeggenschap had inzake diplomatie. Bertrand bleef zitten als bestuurder van de holding.  

Naar aanleiding van haar aanstelling als staatssecretaris nam ze wel ontslag als bestuurder bij AvH. Maar daarmee is de kous niet af. Over aandelen, opties of obligaties van staatssecretaris Bertrand in AvH werd niet gerept. Als voormalig bestuurder en dochter van sterke man Luc Bertrand is het niet denkbeeldig dat ze die heeft. De mogelijke belangenconflicten liggen voor de hand. AvH is een gediversifieerde holding met participaties in o.a. baggeraar en windmolenparkbouwer DEME, windenergiebedrijf Green Offshore, biomassacentrale Max Green, palmolieproducent SIPEF en maker van gewasbeschermingsmiddelen Biotalys. Het federale niveau is onder andere bevoegd voor windenergie op zee, biobrandstoffen, biomassa en producterkenning van gewasbeschermingsmiddelen. Allemaal domeinen waarin voormelde bedrijven actief zijn en waar de federale overheid via regelgeving en steunmechanismen ingrijpt.

Een mooi voorbeeld is het dossier van de mangaanknollen. Een dochterbedrijf van DEME, Global Sea Mineral Resources, ontwikkelde een zuigrobot om deze knollen van de oceaanbodem te schrapen. Dit type mijnbouw vindt plaats in de diepzee op plaatsen waarvan de fauna en flora niet of nauwelijks onderzocht zijn. Het omploegen van de oceaanbodem dreigt deze onherroepelijk te beschadigen en Greenpeace vraagt dat België zich op internationale fora uitspreekt voor een moratorium hierop. Bertrand zetelt als staatssecretaris dan wel niet in de ministerraad maar zou haar begrotingsportefeuille kunnen gebruiken om het Belgische standpunt te beïnvloeden.

Ook op energievlak, waar AvH een grote voetafdruk heeft, liggen de voorbeelden voor het rapen. Een coalitie aan middenveldorganisaties voert jarenlang actie tegen het bijmengen van biobrandstoffen onder het motto “geen voedsel in mijn tank”. In december moet de wet goedgekeurd worden om de bijmenging van palmolie en soja te verbieden vanaf 2023. Ook de gunning van nieuwe windmolenparken, de bouw van het stopcontact op zee en de steun aan biomassa zijn heikele dossiers.

Het federale niveau kent geen regeling voor mogelijke belangenconflicten door vermogensposities van bewindslieden. De recente geschiedenis leert nochtans dat deze voorkomen. Zo kwam staatssecretaris Etienne Schouppe in 2010 onder vuur voor verdachte transacties met Dexia-aandelen. Als lid van de federale regering had hij mogelijks bevoorrechte informatie over de toekomst van Dexia. Het parket onderzocht misbruik van voorkennis.

In Nederland worden ministers en staatsecretarissen wel gescreend op hun vermogenspositie. De Tweede Kamer wordt er geïnformeerd over zakelijke, financiële en andere belangen van de bewindslieden. Bij mogelijke belangenvermenging moeten de ministers en staatssecretarissen maatregelen nemen om dit risico weg te werken. Dit kan door de verkoop van eigendom, afstand doen van optierechten, het onderbrengen van eigendom in een stichting met onafhankelijke derden als bestuurders,…

België werd recent door de Group of States against Corruption, afgekort GRECO, van de Raad van Europa bekritiseerd voor de afwezigheid van een dergelijke regeling. België heeft een federale deontologische commissie en een deontologische code voor federale mandatarissen en parlementairen maar niet voor leden van de uitvoerende macht. De GRECO porde België begin dit jaar aan om werk te maken van een zo’n code voor ministers en staatssecretarissen.

Dat mensen uit het bedrijfsleven zich engageren in de politiek is een positieve evolutie. Het brengt interessante expertise binnen in regering en parlement. Het is bovendien lovenswaardig dat AvH een financiële hefboom zet op de Belgische groene energiesector.  Dit moet echter in alle transparantie en zonder belangenconflicten gebeuren. De intrede van Bertrand in de federale regering is het geknipte moment om die deontologische code op te maken en klare wijn te schenken over mogelijke vermogensrechtelijke belangenconflicten van de staatssecretaris.

Dryade is een vzw die de kracht van het recht gebruikt om de natuur te beschermen. We informeren, adviseren beleid, politiek en bedrijfsleven, zorgen voor de toepassing en handhaving van het over natuur- en milieurecht en empoweren andere natuur- en milieuorganisaties op juridisch vlak.

De afgelopen twee jaar dienden we een strafklacht in tegen 3M en Lantis in het PFAS-dossier, dagvaardden we, samen met Greenpeace, BBL, WWF en Natuurpunt, het Vlaams Gewest omwille van het mestprobleem en slaagden we erin het Vlaamse drainagebeleid bij te sturen na een klachten tegen polders en wateringen en bij de Europese Commissie.

De job

Dryade is een jonge organisatie en zoekt een jurist met interesse in natuur- en milieurecht. Jij bent de eerste aanwerving en zal nauw samenwerken met huidige medewerker. Deze laatste zorgt voor context en structuur wat betreft thema’s, cases, partners,… en jullie bouwen samen de organisatie uit.  

De focus ligt op natuur- en milieurecht maar we denken op juridische vlak “out of the box”. Ook via bestuurdersaansprakelijkheid, consumenten- en mededingingsrecht kunnen we de zaken in beweging zetten. Verder hebben we bijzondere aandacht voor nieuwe evoluties zoals de opgang van de mensenrechten en de rechten van de natuur. Dryade werkt nauw samen met andere natuur- en milieuorganisaties.  

Je werkt in een brede waaier van domeinen: pesticiden, klimaat, stikstof, PFAS, greenwashing,… en mikt steeds op systemische verandering. Je schrijft adviezen en gaat in overleg met beleidsmakers en bedrijfsleiders als het kan. Je dient klachten in of start procedures als het moet. Je hebt steeds een oplossingsgerichte houding en staat open voor overleg.  

Verantwoordelijkheden

  • Politiek, overheid en bedrijven informeren en adviseren via heldere nota’s en presentaties
  • Bedreigingen voor natuur, klimaat en milieu vertalen in juridische actie
  • Het coördineren en voeren van juridische acties (bijv. procedures, klachten en bezwaren), eventueel in samenwerking met een advocaat en partnerorganisaties
  • Verzorgen van de communicatie via (juridische) artikels, persberichten en opiniestukken
  • Uitbouw van een netwerk binnen politiek, administratie en de natuur- en milieuorganisaties.  

Jij bent

Je hebt volgende kennis en ervaring:

  • Master in de rechten
  • Specialisatie in natuur-, milieu- en/of klimaatrecht strekt tot aanbeveling
  • Balie-ervaring is een plus
  • Kennis van Engels en Frans

Je beschikt over deze vaardigheden en competenties:

  • Emotioneel intelligent en in staat om vertrouwensrelaties op te bouwen en te onderhouden, zowel intern als extern
  • Goede communicatievaardigen, zowel mondeling als schriftelijk
  • Creatieve jurist die openstaat voor innovatieve oplossingen en berekende risico’s durft te nemen om de grootst mogelijke impact te behalen
  • Praktisch met probleemoplossend vermogen

Wij bieden

  • Een uitdagende job in een jonge organisatie die het natuur- en milieurecht kracht bijzet en vorm geeft
  • Een afwisselende job waarbij adviezen schrijft, procedures voert en in overleg gaat
  • Een sociale job waarbij je samenwerkt met grote en kleine milieu- en natuurorganisaties en contacten legt met beleidsmakers en bedrijfsleiders
  • Een uitdagende job waarin je jouw kennis over natuur- en milieurecht aanscherpt
  • Verloning is te bespreken in functie van de ervaring
  • De bureaus bevinden zich te Brussel en minstens de helft van de arbeidstijd wordt ingevuld via thuiswerk

Contact

Solliciteren tot 14 november 2022
Dries Verhaeghe
dries@dryade.info
0485976671