Opinie van Danny Jacobs, directeur Bond Beter Leefmilieu, Jos Ramaekers, diensthoofd beleid Natuurpunt en Dries Verhaeghe, directeur Dryade.
Het is aan de lokale mandatarissen om het Vlaamse Natuurdecreet correct toe te passen, vinden de natuurverenigingen.
De vergunningverlening aan bedrijven staat sinds enige maanden volop in de schijnwerpers. Zo is er de vernietiging van de Ineos-vergunning, berichtte deze krant over lokale ambtenaren die verontwaardigd zijn door vriendjespolitiek in bouwdossiers, onthulde Apache dat Antwerpse vergunningen verhoudingsgewijs vaker worden vernietigd door de Raad voor Vergunningsbetwistingen en stelden wij een aantal gemeenten, provincies en hun mandatarissen in gebreke wegens illegale vergunningverlening(DS 13 juli).
De aanleiding voor die ingebrekestelling was het onrechtmatig hernieuwen of verlengen van reeds vervallen vergunningen voor veeteeltbedrijven. Dat hernieuwen of verlengen kan immers enkel voor lopende vergunningen. De lokale besturen en mandatarissen werden gewezen op hun burger- en strafrechtelijke aansprakelijkheid wegens inbreuken op het Natuurdecreet. De ingebrekestelling geldt als een schot voor de boeg. De milieuorganisaties volgen de vergunningverlening vanaf nu nauwlettend op en zullen bij toekomstige misstappen overgaan tot juridische actie.
In hun opiniebijdrage (DS 11 augustus) werpen Brecht Warnez, schepen in Wingene en Vlaams Parlementslid, en Karl Lauwers, gemeenteraadslid in Mechelen, de vraag op of mandatarissen fouten mogen maken en argumenteren ze dat een dergelijke juridische actie lokale mandatarissen ontmoedigt.
Mestactieplan
Als natuur- en milieuorganisaties gebruiken we regelmatig de kracht van het recht om natuur, milieu en klimaat te beschermen. Juridische actie is voor ons een laatste stap, als beleidsadvies en -overleg niet het verhoopte resultaat opleveren. In onze recente rechtszaken, inzake pesticides en nitraatverontreiniging, stapten we pas naar de rechter als onze voorafgaande vraag tot overleg onbeantwoord bleef of concreet resultaat op het terrein uitbleef.
Ook tijdens en na de procedure blijven we bereid tot overleg. Terwijl de nitraatzaak liep, gingen Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu in op een uitnodiging van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) om met de landbouworganisaties aan tafel te schuiven. De organisaties sloten een raamakkoord dat de basis voor het zevende Mestactieplan vormt en onderhandelen constructief om daarmee zo snel mogelijk te landen.
Warnez en Lauwers werpen in hun brief de vraag op of mandatarissen fouten mogen maken. Ons antwoord is positief: missen is menselijk en fouten kunnen rechtgezet worden. Maar in de vergunningsdossiers aangekaart via onze ingebrekestelling is meer aan de hand. Een aantal van de veeteeltbedrijven werd jarenlang illegaal geëxploiteerd. Negatieve adviezen van het Agentschap voor Natuur en Bos en van de gemeentelijke omgevingsambtenaar plus negatieve effectbeoordelingen, werden genegeerd. Dat leidde tot nieuwe stikstofuitstoot, terwijl tal van correct vergunde bedrijven moeten krimpen. De betrokken overheden eigenden zich een appreciatiemarge toe waarover ze niet beschikken.
Het is precies dat soort illegale vergunningverlening dat het vertrouwen in onze lokale besturen ondermijnt. In een gelijkaardig dossier weigerde de Oost-Vlaamse gemeente Zele dit voorjaar terecht de vergunning. Wie gaat de Zeelse veeteler uitleggen dat zijn gemeente weigert wat elders wel mag? Een dergelijke willekeur frustreert burgers en ambtenaren.
Decreet respecteren
Warnez en Lauwers wijzen op de mogelijkheid om vergunningen via administratieve weg aan te vechten. Daarbij gaat men in beroep bij een hogere overheid en kan men vervolgens een procedure opstarten voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen. We starten regelmatig dergelijke procedures op, maar het is in eerste orde aan de vergunningverlener om bij aanvang van de procedure zijn huiswerk te maken. Als de overheid een snelle en efficiënte vergunningverlening wil, moet ze meteen correct vergunnen. Vergunningverlening is een verantwoordelijkheid van de overheid, niet van de natuur- en milieuorganisaties.
Het is de plicht van lokale mandatarissen om bij de vergunningverlening de dwingende bepalingen van het Natuurdecreet te respecteren. Zoals een bestuurder in een vennootschap aangesproken kan worden via bestuurdersaansprakelijkheid, kan ook aan een overheidsbestuurder gevraagd worden verantwoording af te leggen.
Uit onze veelvuldige contacten met lokale besturen weten we dat lokale mandaten de meeste voldoening geven. De mandatarissen voeren concreet beleid en staan dicht bij de burger. We verwachten dat ze daarbij binnen de juridische lijntjes kleuren en gaan graag met hen in overleg om natuur, milieu en klimaat in hun beleid de plaats te geven die het verdient.