Samen met Emmanuel Wauters publiceerde Dryade VZW op 9 juli 2021 een opinie in De Standaard. Hieronder de integrale tekst:
Ook de werknemers van 3M zijn blootgesteld aan PFOS. Beschermde het bedrijf hen wel voldoende, vragen Emmanuel Wauters en Dries Verhaeghe zich af.
In het 3M-dossier kwamen de afgelopen maand verschillende perspectieven aan bod. Het ging over de impact op de Oosterweelverbinding, de dading van Lantis, de politieke verantwoordelijkheid, de buurtbewoners, de verklaringen van 3M …
Over de werknemers vernamen we nog niets. In het gekrakeel over een brug en politieke verantwoordelijkheid zijn we hen uit het oog verloren. Het Amerikaanse chemiebedrijf telt in België nochtans 565 werknemers, verdeeld over de hoofdzetel in Diegem en de fabriek in Zwijndrecht.
Zij stonden in de frontlinie van de blootstelling aan de giftige PFOS-stoffen. Het is dus hoognodig om te onderzoeken of hun werkgever zijn plicht om hen te beschermen is nagekomen.
De installaties in Zwijndrecht werden opgestart in 1971 en stopten in 2002 met de productie van PFAS, de groep chemicaliën waartoe PFOS behoren. Deze krant toonde aan dat 3M al sinds de jaren 60 weet dat PFOS giftig zijn (DS 19 juni). In de jaren 70 leidde het bedrijf onderzoekers van de universiteit van Chicago daarover om de tuin. Het was pas toen een onderzoeker in 1999 ontslag nam en het Amerikaanse Environmental Protection Agency een onderzoek startte, dat 3M de productie stopzette.
Preventieplan
De verschillende types PFAS zijn persistent, toxisch en bioaccumulatief. Dat betekent dat mens en dier ze opslaan in het lichaam. Hoe meer PFAS ze binnenkrijgen via voeding of lucht, hoe hoger de PFAS-concentratie in het lichaam en hoe meer kans op een gezondheidsimpact. Het goedje tast onder meer de lever, het geheugen en de voortplantingsorganen aan. Op de koop toe zou het kankerverwekkend zijn.
Uit onderzoek van de Universiteit Antwerpen dat in 2002 opgestart werd (DS 5 juli 2021), blijkt dat zoogdieren en vogels in het natuurgebied Blokkersdijk uitzonderlijk hoge concentraties van PFOS bevatten. Het natuurgebied ligt vlak naast de 3M-site. Hoe verder van de 3M-site, hoe lager de concentratie van PFOS.
Milieuvereniging Dryade vzw diende op 23 juni een klacht in met burgerlijke partijstelling bij de onderzoeksrechter in Antwerpen. De klacht focust op het milieustrafrecht en de schade aan natuur en milieu, maar ook het werknemersperspectief verdient aandacht.
De verplichtingen die op de werkgever rusten, worden opgesomd in de Welzijnswet en in de Codex over het welzijn op het werk. Ze bepalen dat de werkgever de veiligheid en de gezondheid van de werknemers moet garanderen. Daartoe maakt hij een risicoanalyse, neemt hij maatregelen om de geïdentificeerde risico’s te voorkomen en te remediëren en informeert hij zijn werknemers daarover. Die maatregelen worden opgelijst in een globaal preventieplan en geconcretiseerd in een jaaractieplan.
De werkgever wordt daarin bijgestaan door de interne en externe preventiedienst en de arbeidsgeneesheer. De vakbonden geven advies in het comité voor preventie en bescherming op het werk.
Strafrechtelijke inbreuken
In de chemische sector, waartoe 3M behoort, worden werknemers potentieel blootgesteld aan bijzondere schadelijke stoffen, zoals chemische, kankerverwekkende of mutagene stoffen, die het menselijke DNA kunnen beschadigen. In dat geval dringt een specifieke risicoanalyse zich op, die in bijzondere beschermende maatregelen voor het personeel voorziet.
Die risicoanalyse moest ook na de stopzetting van de PFOS-productie in 2002 bepalen hoe de werknemers te beschermen tegen de verontreiniging op de terreinen van 3M. Inbreuken op deze regelgeving worden overgemaakt aan het arbeidsauditoraat en kunnen aanleiding geven tot strafrechtelijke sancties.
Aangezien 3M al decennia op de hoogte is van de schadelijke effecten voor mens en dier en de hoogste concentraties gemeten worden op en rond zijn terreinen, moet onderzocht worden of het bedrijf de gezondheid en veiligheid van zijn personeel voldoende beschermde. Heeft het effectief alle preventiemaatregelen genomen? Hebben de preventiedienst, de arbeidsarts, het comité voor preventie en bescherming op het werk en de ondernemingsraad de rol die de wet hen toekent naar behoren uitgevoerd? Heeft 3M rekening gehouden met de specifieke vereisten bij een blootstelling aan de bijzonder schadelijke stoffen?
De onderzoekscommissie PFOS in het Vlaams Parlement is het gepaste forum om die vragen te beantwoorden. De onderzoeksvragen werden ruim genoeg geformuleerd. Als strafrechtelijke inbreuken boven water komen, moet het parket ingeschakeld worden. Dat is het minste wat onze verkozenen voor de werknemers van 3M kunnen doen.